Stap 3: ontwerpen
Het Voorlopig Ontwerp
In deze fase blijkt hoe belangrijk het is dat je een architect hebt gevonden waar het mee klikt en waar je volledig vertrouwen in hebt. Want hij of zij gaat je helpen om je wensen te vertalen in het huis van je dromen.
Samen met de architect ontwerpen
Om te beginnen zal de architect met je in gesprek gaan. De wensenlijst die je hebt opgesteld en de referenties die je hebt verzameld zijn hierbij een goed uitgangspunt. Al pratend over wensen en mogelijkheden kom je op nieuwe ideeën en past je wensenlijst zich aan. Uiteraard worden die ideeën getoetst aan je budget. Het heeft geen zin om te dromen over opties die je achteraf gezien niet kunt betalen. De architect en (als je samen met anderen ontwikkeld) de CPO-adviseur helpen je om met beide benen op de grond te blijven en het optimale uit je budget te halen.
Tijdens of na dat eerste gesprek zal de architect schetsen maken om te toetsen of hij je goed begrepen heeft. Die schetsen zijn een eerste vertaling van je wensen. Het laat ook zien welke combinaties mogelijk zijn en welke niet. Je gaat een proces in van tekenen, terugkoppelen wat je er van vindt, nieuwe schetsen en zo voort. Al doende wordt je aan het denken gezet, kom je op nieuwe ideeën en tot andere keuzes. Op een gegeven moment ligt er een grof ontwerp waarin je je kunt vinden.
Plek op de kavel
Om te beginnen is het belangrijk om te bepalen welk deel van de kavel je wilt (en mag) bebouwen. Met behulp van (Lego)blokjes op schaal op een vergrote kaart of een print van Google Maps kan je een beeld krijgen van het volume van jouw huis ten opzichte van de kavel en omliggende bebouwing. Dan krijg je ook een beeld van de bezonning en het uitzicht. Belangrijk voor bijvoorbeeld de situering van je woonkamer.
Tekeningen en maatvoering
Om tekeningen te kunnen lezen en gevoel te krijgen bij maatvoering is een workshop ontwerpen zinvol. Bij het ontwerpen met een groep geeft de architect vaak workshops waarbij de deelnemers leren om hun eigen plattegrond te tekenen. Dat kan met eenvoudig materiaal. De architect levert bijvoorbeeld een aantal A4-tjes met ‘matjes’ waarop verschillende trapvormen, badkamers, toiletten en zithoeken uitgeknipt kunnen worden. Daarmee ga je schuiven op een basisplattegrond. Zo ontwikkel je gevoel bij wat past en wat niet en het prikkelt je creativiteit. Uiteraard bestaan er computerprogramma’s waar je datzelfde mee kunt doen, maar het fysiek schuiven met verschillende functies op een basisplattegrond geeft veel inzicht. Het resultaat van jouw creativiteit is input voor de architect. Op kantoor werkt hij dit uit in een professionele tekening. Een soortgelijk traject kan je natuurlijk ook afspreken als je individueel ontwikkelt.
Om tekeningen te vertalen naar de driedimensionale werkelijkheid kan de je de architect vragen 3D tekeningen te maken, je kunt zelf een maquette maken of dingen op schaal nabouwen met Lego. Om een idee te krijgen van maatvoering kan je schuiven met meubels om zo een opstelling in het echt na te bouwen.
Beukmaten, dakvormen en bouwmethoden
Een van de eerste dingen waar je over moet nadenken zijn de lengte en breedtematen van de begane grond. Wat zijn de mogelijkheden en beperkingen van de kavel? Welke functies wil je in de plattegrond naast elkaar hebben? Hoeveel verdiepingen wil je? Verder moet je kiezen voor de dakvorm. Wil je een gewoon puntdak? Steil of minder steil? Wil je een schuin dak op de zon, zodat je een maximaal aantal zonnepanelen in je ontwerp kunt integreren? Wil je een plat dak, of een combinatie van dakvormen? Wil je dakterrassen of juist maximale binnenruimte? Alles is sterk afhankelijk van je smaak en van de keuzes die je maakt. De dakvorm is bepalend voor de plattegrond van de verdiepingen. Onder een schuin dak heb je minder loopruimte. Een trap kan bijvoorbeeld alleen geplaatst worden op een plek waar je sta ruimte hebt als je boven komt. Pas als je in grote lijnen weet hoe groot de begane grond wordt, hoeveel verdiepingen je wilt en wat de dakvorm wordt kan je gedetailleerd verder met het invullen van de plattegrond.
Een ander aspect waar je in deze fase alvast over na moet denken is de bouwmethode. Kies je voor een traditioneel gemetseld huis met spouwmuren, voor stucwerk over de isolatie, houtskeletbouw, een huis op basis van een stalen frame of bijvoorbeeld een huis gebouwd met strobalen? Het is allemaal mogelijk, maar heel bepalend voor de mogelijkheden voor je plattegrond.
Bezonning en lichtinval
Daglicht is heel belangrijk voor je woonbeleving. Daarom is het goed na te denken over de oriëntatie en situering van je woonkamer en de ruimtes die je overdag veel gebruikt. Lichtinval wordt in hoge mate bepaald door de grootte en situering van je ramen ten opzichte van de zon en omliggende bebouwing, de aanwezigheid van uitstekende balkons of een uitstekende dakrand, de hoogte van je plafonds en de diepte van je woonkamer. Als je kiest voor een diepe woonkamer zonder ramen in de zijgevel is het mooi om een lichtkoepel in het ontwerp mee te nemen. Er bestaan slimme technieken om daglicht vanaf het dak naar je woonkamer te transporteren zonder dat een grote vide noodzakelijk is.
Pas op voor teveel lichtinval. Het is niet de bedoeling dat je kamer een broeikas wordt als de zon volop schijnt. Het is dus de kunst om optimaal te profiteren van daglicht en tegelijk te zorgen voor voldoende schaduw bij volle zon. Dat kan door een goed ontwerp, eventueel gecombineerd met beweegbare zonwering.
Vaststelling Voorlopig Ontwerp
Voor welke vorm of werkwijze je ook kiest, er ontstaat in ieder geval een wisselwerking met de architect die adviseert en ideeën uitwerkt in tekeningen, waar jij vervolgens op reageert. Stap voor stap ontstaat het ontwerp dat het beste past bij jouw wensen, ideeën en budget. Op het moment dat volgens jou de meest optimale variant is uitgetekend maakt de architect een grove schatting van de bouwkosten. Als je akkoord gaat met het ontwerp en de geraamde bouwkosten, keur je dit Voorlopig Ontwerp goed en ben je klaar voor de volgende stap.
Deze blog is op 7 januari 2015 gepost op http://www.appartementeneigenaar.nl/vve/beheer/begeleiding-zelfbouw.