Op zoek naar de corporatie van de toekomst
De corporatiesector zit in zwaar weer. De financiën staan onder druk, het speelveld is verkleind en recente excessen zorgen voor een belabberd imago.
Veel corporaties zijn bezig met kostenreductie, efficiencyverbetering en versmalling van de kerntaken, ten koste van ontwikkeling en innovatie. Het zijn maatregelen met een interne focus, gericht op afslanking van de organisatie en overleving op korte termijn.
Het risico bestaat dat intussen de aansluiting wordt gemist bij een maatschappij die, juist nu, volop in beweging is. Het vertrouwen van de samenleving wordt er evenmin mee teruggewonnen.
Hoe verder?
Positief aan de crisis in de sector is dat we gedwongen worden onszelf en onze toegevoegde waarde voor klant en samenleving ter discussie te stellen. Tijdens het symposium ‘Strategie van Samen’ deelde woningcorporatie Ymere een interessant boekje uit met een verkenning van de toekomst tot 2030 met de titel ‘Start hier’.
Daarbij staan de volgende vragen centraal:
- Heeft de corporatie bestaansrecht en hoe verhoudt zich dat tot maatschappelijke ontwikkelingen?
- Wie moet de corporatie dan bedienen?
- Welke taken horen daarbij en hoe geef je daar invulling aan?
Om een beeld te krijgen van maatschappelijke ontwikkelingen en toekomstige vraag gaat Ymere het gesprek aan met bewoners en professionals. Jan van der Schaar en Annemarie van Gaal geven hun visie op de corporatie anno 2030. Pieter Hilhorst zoomt in op de veranderende relatie tussen corporatie en huurders in het licht van de doe-democratie. Dirk van Weelden interviewt een zevental bewoners over hun toekomstbeelden.
Enkele uitspraken en conclusies:
Ja, er is bestaansrecht
Er is en blijft behoefte aan organisaties die sociale woonopgaves oppakken zolang de markt en de overheid daar niet voor toegerust zijn.
Structuur en flexibiliteit
De corporatie van de toekomst moet opereren in een constant veranderende samenleving en kunnen omgaan met steeds wijzigende omstandigheden en wisselende wensenlijstjes. Dat vraagt een structuur met voldoende handelingsvrijheid voor de medewerkers. Flexibel optreden is mogelijk als de doelen en klantprocessen voor iedereen duidelijk zijn. Een cultuur van constant leren, verbeteren en innoveren ten behoeve van wat klanten ervaren als kwaliteit is een vereiste.
Verschillen als standaard
Standaardoplossingen sluiten niet aan bij de steeds grotere diversiteit van de vraag. Iedereen hetzelfde behandelen is inefficiënt, paternalistisch en onrechtvaardig. Het draait bij de vraag- en aanbodkant om het individu. Iedereen is uitzondering, verschillen worden de standaard.
Drie klantbenaderingen
Zelfredzaamheid of gebrek daaraan, ontzorging of juist de behoefte om zelf dingen te regelen. Het vraagt om een andere benadering en mogelijk een andere organisatievorm. Daarbij blijft het een uitdaging om het wonen betaalbaar te houden.
- De 10 tot 15% van de bevolking, die zonder bemoeienis of zorg de regie over zijn leven kwijtraakt is gebaat bij een hoge mate van ontzorging. Daarbij past een totaalaanbod van wonen voor een vaste prijs. In die totaalprijs zijn alle woonlasten inbegrepen, zoals energie, water, kabel, Wi-Fi, inboedelverzekering en belastingen. Incidenteel kan de ‘ontzorgcorporatie’ nog verder gaan door desgewenst alle geldzaken over te nemen.
- De mensen die minder te besteden hebben, maar geen ontzorging nodig hebben en wars zijn van paternalisme, zijn gebaat bij sobere doelmatige huisvesting, passend bij hun wensen en mogelijkheden. Niet meer bieden dan de klant vraagt, het delen van voorzieningen en de mogelijkheid van zelfwerkzaamheid door de klant zijn mogelijkheden om de kosten te drukken.
- Dan is er een groep die meer invloed en zeggenschap verlangt, die zelf verantwoordelijkheid kan en wil dragen voor woning en woonomgeving. Dat vraagt een verschuiving van de rol van opdrachtgever / eigenaar naar die van facilitator / mede-eigenaar. Daarbij past de coöperatie op complexniveau. Ook kluswoningen en zelfbouwprojecten sluiten aan bij deze doelgroep.
Handelingsruimte als voorwaarde
Deze verschillende klantbenaderingen vereisen nieuwe organisatie- en contractvormen. Daarvoor is een zekere handelingsvrijheid noodzakelijk. Dat staat haaks op het huidige politieke klimaat en de roep om strakke regelgeving, controle en beperkende maatregelen. Natuurlijk zijn die een gevolg van de recente miskleunen in de sector, maar ze belemmeren het voorsorteren op de toekomst. Handelingsvrijheid is ook een kwestie van centen, want ook in de toekomst zal de sociale woonopgave onrendabel blijven. We moeten dus op zoek naar nieuwe verdienmodellen en alternatieve financieringsbronnen.
Eigenaarschap, zeggenschap en legitimatie
Als je aan huurders vraagt of de corporatie van ‘ons’ is zal 99% ontkennend antwoorden. Het is dus zaak om de organisatie dichter bij de klant te brengen en het eigenaarschap (deels) uit handen te geven. Door de zeggenschap meer buiten de organisatie te leggen verdwijnt het legitimiteitsvraagstuk naar de achtergrond.
Het boekje ‘Start hier’ is in 2013 uitgegeven door Ymere, ISBN/EAN 978-90-821244-1-5